Odszkodowanie to pieniężna rekompensata za szkodę, jaką przysługuje osobie poszkodowanej z tytułu odpowiedzialności cywilnej lub karnej. Może ono przysługiwać zarówno za szkody materialne, jak i niematerialne, takie jak ból, cierpienie, utrata dochodów czy uszczerbek na zdrowiu. Odszkodowanie może być przyznane przez sąd, ubezpieczyciela lub inną instytucję odpowiedzialną za wypłatę świadczeń. Celem odszkodowania jest zadośćuczynienie za poniesioną szkodę i przywrócenie poszkodowanemu stanu, jaki miał przed jej powstaniem.
Odszkodowanie przysługuje osobie poszkodowanej z tytułu odpowiedzialności cywilnej lub karnej.
Odpowiedzialność cywilna oznacza, że osoba ponosząca odpowiedzialność (np. pracodawca, ubezpieczyciel) jest zobowiązana do naprawienia szkody wyrządzonej przez swoje działanie lub zaniechanie. Odszkodowanie przysługuje za szkody, które mogły powstać w wyniku np: wypadku drogowego, błędu medycznego, wybuchu pożaru, błędów projektowych, itp.
Odpowiedzialność karna oznacza, że osoba ponosząca odpowiedzialność (np. sprawca przestępstwa) jest zobowiązana do naprawienia szkody wyrządzonej przez swoje działanie w wyniku popełnienia przestępstwa. Odszkodowanie przysługuje za szkody, które mogły powstać w wyniku np: kradzieży, rozboju, zabójstwa, itp.
Odszkodowanie może być przyznane na podstawie orzeczenia sądu lub ugody między poszkodowanym a osobą odpowiedzialną.
Opodatkowanie odszkodowań
Odszkodowanie jest przychodem podlegającym opodatkowaniu. W Polsce podstawą opodatkowania jest art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT).
Ogólnie odszkodowanie podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych, jako dochód z innych źródeł. Oznacza to, że odszkodowanie jest opodatkowane według skali podatkowej, obowiązującej dla danego roku podatkowego.
Istnieją jednak pewne wyjątki od tej zasady. Odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej jest zwolnione z podatku dochodowego, pod warunkiem że jest wypłacane przez pracodawcę lub ubezpieczyciela.
Tak samo odszkodowanie z tytułu szkód osobowych (np. związanych z uszczerbkiem na zdrowiu, kalectwem, śmiercią) jest zwolnione z podatku dochodowego, natomiast odszkodowanie z tytułu szkód majątkowych jest opodatkowane.
Warto pamiętać, że odszkodowanie może być także zwolnione z podatku od spadków i darowizn.
PIT
W przypadku odszkodowań, które podlegają opodatkowaniu, należy je zgłosić w rocznym zeznaniu podatkowym jako dochód z innych źródeł. Odszkodowanie należy wykazać w załączniku do formularza PIT-37 lub PIT-38 w odpowiedniej rubryce.
Odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej jest zwolnione z podatku dochodowego, pod warunkiem że jest wypłacane przez pracodawcę lub ubezpieczyciela. W takim przypadku nie trzeba wykazywać odszkodowania w zeznaniu podatkowym.
Odszkodowanie z tytułu szkód osobowych (np. związanych z uszczerbkiem na zdrowiu, kalectwem, śmiercią) jest zwolnione z podatku dochodowego, natomiast odszkodowanie z tytułu szkód majątkowych jest opodatkowane.
Jeśli odszkodowanie przyznano w formie ugody, to w przypadku gdy ugoda zawarta jest w formie pisemnej, to należy ją przedłożyć w Urzędzie Skarbowym.
Należy pamiętać, że odszkodowanie może być także zwolnione z podatku od spadków i darowizn.