Niedozwolone klauzule umowne to zapisy zawarte w umowie, które są sprzeczne z prawem lub naruszają interesy konsumentów. W wielu krajach, w tym w Polsce, istnieją przepisy prawne, które regulują i ograniczają możliwość stosowania niedozwolonych klauzul umownych.
Przykłady niedozwolonych klauzul umownych to m.in.:
- Klauzule wyłączające odpowiedzialność strony umowy za szkodę wyrządzoną w wyniku jej działania.
- Klauzule uzależniające zawarcie umowy od spełnienia dodatkowych, nieuzgodnionych warunków.
- Klauzule nieuzasadnionego ograniczenia praw konsumenta.
- Klauzule nieuzasadnionego obciążania konsumenta dodatkowymi opłatami.
Niedozwolone klauzule umowne są nieważne i nie wiążą konsumentów. W razie wystąpienia takiej klauzuli w umowie, konsument może dochodzić swoich praw i roszczeń na podstawie prawa.
Przepisy prawa
Przepisy prawne regulujące i ograniczające stosowanie niedozwolonych klauzul umownych różnią się w zależności od kraju. W Polsce, przepisy dotyczące niedozwolonych klauzul umownych znajdują się w Kodeksie cywilnym oraz w ustawie o prawach konsumenta.
W szczególności, art. 385 § 1 Kodeksu cywilnego stanowi, że „klauzule umowne, które wyłączają albo ograniczają odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez czyn niedozwolony, są nieważne, chyba że wynika to wprost z przepisów prawa”. Z kolei, ustawa o prawach konsumenta zawiera szereg przepisów mających na celu ochronę interesów konsumentów, w tym m.in. przepisy dotyczące zabronienia stosowania nieuczciwych klauzul w umowach zawieranych z konsumentami.
W wielu krajach istnieją podobne przepisy dotyczące ochrony interesów konsumentów przed niedozwolonymi klauzulami umownymi.
Kary za ich stosowanie
Kary za stosowanie niedozwolonych klauzul umownych zależą od kraju i przepisów prawnych regulujących ten zakres. W Polsce, ustawa o prawach konsumenta przewiduje m.in. następujące sankcje za stosowanie niedozwolonych klauzul umownych:
- Odpowiedzialność cywilnoprawna: Przedsiębiorca może ponieść odpowiedzialność cywilnoprawną za szkodę wyrządzoną konsumentowi w wyniku stosowania niedozwolonej klauzuli umownej.
- Odpowiedzialność administracyjna: Przedsiębiorca może być pociągnięty do odpowiedzialności administracyjnej, np. nałożenie kary pieniężnej, nałożenie nakazu zaniechania niedozwolonego działania, itp.
- Odpowiedzialność karna: W niektórych przypadkach, stosowanie niedozwolonych klauzul umownych może stanowić przestępstwo, np. w przypadku nieuczciwego wprowadzenia konsumenta w błąd, itp.
W innych krajach, sankcje za stosowanie niedozwolonych klauzul umownych mogą się różnić, ale generalnie są one oparte na podobnych zasadach i mają na celu ochronę interesów konsumentów oraz ukrócenie nieuczciwych praktyk biznesowych.