Orzecznictwo Sądu Najwyższego (SN) to zbiór orzeczeń i postanowień wydawanych przez Sąd Najwyższy, który jest najwyższą instancją sądową w Polsce. Orzecznictwo SN ma duże znaczenie dla rozwoju polskiego prawa, ponieważ jego orzeczenia są precedensowe i obowiązują niższe sądy. Orzecznictwo SN jest także ważnym źródłem informacji dla praktyków prawnych, naukowców i studentów prawa.
Sąd Najwyższy rozpatruje sprawę tylko wtedy, gdy jest to konieczne dla rozstrzygnięcia kwestii prawnych wymagających jednolitego stanowiska. W Polsce istnieją różne tryby odwołania się od orzeczeń niższych sądów, zależnie od rodzaju sprawy, w której one zostały wydane.
W przypadku spraw cywilnych, karnej i niektórych innych spraw administracyjnych, Sąd Najwyższy orzeka w składzie 7 sędziów jako instancja odwoławcza, jedynie w sprawach, które zostały skierowane do niego za pośrednictwem kasacji, wniesionej przez jedną ze stron.
Jeśli chodzi o sprawy skargi kasacyjnej, sąd najwyższy orzeka w składzie 3 sędziów, i jest to instancja odwoławcza dla orzeczeń sądów niższych, jednak nie jest to jedyny tryb odwoławczy w sądach powszechnych.
W przypadku skargi nadzwyczajnej Sąd Najwyższy orzeka jako instancja pierwszej instancji i rozpatruje skargi dotyczące spraw proceduralnych.
Procedura rozpatrywania sprawy przez SN
Procedura rozpatrywania sprawy przez Sąd Najwyższy różni się w zależności od trybu odwołania od orzeczenia niższego sądu.
W przypadku skargi kasacyjnej, procedura rozpatrywania sprawy przez Sąd Najwyższy polega na następujących krokach:
- Wniosek o rozpatrzenie sprawy składa się do Sądu Najwyższego w formie pisemnej.
- Sąd Najwyższy przeprowadza wstępną ocenę zasadności skargi kasacyjnej. Jeśli skarga nie spełnia wymogów formalnych, zostaje ona odrzucona.
- Jeśli skarga jest uznana za zasadną, Sąd Najwyższy przeprowadza rozprawę.
- Podczas rozprawy Sąd Najwyższy słucha argumentów stron oraz przeprowadza dyskusję na temat kwestii prawnych związanych z sprawą.
- Po zakończeniu rozprawy Sąd Najwyższy podejmuje decyzję i wydaje orzeczenie.
W przypadku skargi nadzwyczajnej procedura jest nieco inna, bo skarga ta dotyczy spraw proceduralnych, gdzie sąd Najwyższy orzeka jako instancja pierwszej instancji.
W przypadku skargi kasacyjnej wraz z wnioskiem o wznowienie postępowania, procedura rozpatrywania sprawy przez Sąd Najwyższy jest bardziej skomplikowana, ponieważ polega na przeprowadzeniu postępowania dowodowego, a nie tylko na rozprawie.
Zawsze ważne jest zwrócenie uwagi na to, że Sąd Najwyższy orzeka jedynie w zakresie zarzutów zawartych w skardze kasacyjnej, a jego orzeczenia są precedensowe.